Bincangkan sistem politik masyarakat melayu sebelum kedatangan kuasa barat.

Pendahululuan

            Kesemua  negeri-negeri  melayu  kecuali  negeri Sembilan  mempunyai  sistem politik  yang sama. Sistem politik di negeri-negeri melayu  adalah  berasaskan  kepada  system politi zaman kesultanan  melayu Melaka. Masyarakat  Melayu  tradisional  sebelum  campur tangan boleh  dibahagikan kepada  3 unit politik  yang utama. Unit politik yang paling besar ialah negeri yang diketuai oleh  seorang raja, sultan ataupun Yang Dipertuan Besar.  Ini diikuti  oleh unit politik  seterusnya, iaitu daerah yang diketuai oleh seorang pembesar daerah.  Unit  politik  yang  paling  kecil  ialah  kampung yang  diketuai  oleh  seorang  penghulu .

Isi

            Dalam  system  politik  masyarakat  Melayu  tradisional, unit politik yang paling besar ialah negeri.  Pada abad ke-19, negeri  merujuk kepada satu  kawasan yang merdeka di bawah pemerintahnya sendiri.  Secara umumnya, sesebuah  negeri  tertaluk di kawasan muara sungai besar.  Kedudukan yang strategik ini sangat berguna untuk membolehkan seseorang pemerintah mengawal setiap pergerakan keluar masuk penduduk ataupun pedagang luar.Negeri dikawal oleh  seseorang  pemerintah yang biasanya digelar Raja, Sultan ataupun Yang Dipertuan Besar  mengikut  negeri masing-masing.  Contohnya, gelaran Raja digunakan untuk negeri Perlis dan gelaran Yang  Dipertuan  Besar  untuk Negeri Sembilan.  Negeri-negeri Melayu yang lain menggunakan  gelaran sultan.  Mereka merupakan  pemimpin negeri yang paling penting.  Mereka berfungsi sebagai lambang  perpadauan rakyat serta kebajikan negeri.  Mereka selalunya dibantu oleh kerabat diraja ataupun sekumpulan  pembesar.

            Mereka mempunyai  keistimewaan tertentu untuk bezakan daripada rakyat biasa.  Misalnya, warna  kuning, cop mohor, permainan nobat, penggunaan  bahasa  istana, serta alat kebesaran  yang  hanya  dikhaskan untuk mereka.  Rakyat biasa tidak dibenarkan sama sekali menggunakannya.  Kesemua   benda  ini adalah untuk mengukuhkan kedaulatan mereka sebagai ketua unit politik negeri.  Mereka  adalah  lambing  perpaduan  rakyat.  Oleh sebab konsep daulat dan derkaha, rakyat sentiasa menjalankan perintah mereka tanpa sebarang persoalan.  Rakyat  tidak  berani menderhaka  kerana takut akan terkena tulah.  Rakyat sangat  taat  kepada  mereka.

            Unit politik  yang kedua ialah daerah.  Daerah merupakan kawasan yang dihadkan oleh penggunaan  sungai sebagai alat perhubungan.  Sesebuah daerah mungkin meliputi sebelah atau kedua-dua belah tebing sungai negeri itu.  Unit politik daerah selalunya diletakkan dibawah  kawalan  seorang  pemerintah yang bergelar pembesar daerah.  Pembesar  daerah  ini  akan  membentuk satu kumpulan pemerintah yang bersatu bagi seluruh negeri. 

            Pembesar  daerah  ini  diberikan  kuasa  mentadbir oleh Sultan yang memerintah negeri  tersebut  melalui  surat  tauliah.  Penganugerahan  kawasan pentadbiran ini merupakan ini merupakan satu cara Sultan mengukuhkan sokongan pembesar daerah terhadap baginda.  Selain mentadbir, pembesar daerah mejalankan tugas menjaga keamanan dan keselamatan daerah, mengutip cukai, menjalankan perdagangan, dan merupakan penghubung  antara rakyat biasa dengan Sultan.

            Terdapat  juga  pembesar  daerah  yang mempunyai kuasa politik yang jauh lebih besar daripada  Sultan sendiri.  Sebagai contoh, pembesar di Negeri Perak yang terlalu berkuasa disebabkan  kekayaan  ekonomi mereka.  Majlis Pembesar Negeri Perak terlalu berpengaruh sehingga pembesar daerah boleh  campur tangan  dalam system  pewarisan  takhta  negeri Perak.  Mereka boleh meletakkan calon sendiri ataupun mengenepikan seseorang calon.  Walau bagaimanapun, pembesar daerah yang dilantik oleh Sultan tetap memerlukan institusi kesultanan   kerana  mereka  memerlukan  sokongan  Sultan untuk  penganugerahan  lencana dan gelaran. Tanggungjawab  pembesar  daerah  ialah  memungut  cukai  dalam jajahan atau  daerah  masing-masing ,menyediakan tentera  sekiranya berlakunya   peperangan,menjaga keamanan dan keharmonian kawasannya,mengadili dan menjatuhkan  hukuman  kepada  pesalah  dalam daerah kecuali hukuman bunuh,menyerahkan  tenaga buruh untuk memenuhi kehendak ‘kerah’ bagi tugas awam  seperti  membina  istana , menyerahkan  sebahagian daripada  cukai  kepada pemerintah pusat  /daerah sebagai  lambang  pengakuan taat setia  pembesar kepada  pemerintah  dan mengadap sultan dan melaksanakan  istiadat  menjunjung  duli  pada  Hari  Raya  Puasa. Setiap pembesar mempunyai  pengikut  setia  atau  anak  buah  terdiri daripada anggota masyarakat di daerah tersebut. Kekuasaan  dan   pengaruh  seseorang  pembesar  dinilai mengikut bilangan pengikutnya,apabila mempunyai  pengikut yang ramai,maka kedudukan  ekonominya  teguh  dan pengaruhnya sangat besar.

            Unit  politik   yang  paling  kecil ialah kampong.  Sesebuah kampong boleh merupakan  satu unit penguasaan politik, tempat tinggal biasa, atau sebagai satu unit kerjasama ekonomi dan kekeluargaan.  Ketua kampong ialah  penghulu kecuali di Negeri Sembilan.  Ketua   Kampung  ini  merupakan  orang  yang  penting  kerana  mereka merupakan orang perantaraan antara orang kampong dengan pembesar daerah.  Mereka selalunya  dipilih daripada  golongan rakyat yang mempunyai darjat yang lebih tinggi ,keturunan  orang   yang   baik-baik  dan  berpengaruh. Ketua kampong  dicalonkan  oleh  pembesar  daerah  dan  Sultan  akan  melantik mereka melalui surat tauliah. Penghulu  akan  melaksanakan pentadbiran  di peringkat kampong  dan  bertanggungjawab  kepada pembesar   daerah . penghulu  juga  bertindak sebagai orang perantaraan dan  saluran perhubungan antara penduduk  kampong  dan  daerah.

           Ketua  kampung  menjalankan  tugas   menjaga  keamanan  dan  keselematan kampong, mengadili  kes-kes  seperti pergaduhan,perkahwinan , harta dan penceraian.  Mereka juga akan mengutip cukai dan membekalkan  tenaga kerah  bagi pembesar daerah  atau  Sultan   semasa  peperangan.  Merekalah  yang  mendorong  rakyat  untuk  taat  setia  kepada  pemerintah.  Biasanya, orang kampung lebih rapat dengan ketua kampung berbanding  pembesar  daerah.

Kesimpulan

 

 Sistem politik masyarakat Melayu tradisional sebelum campur tangan British sememangnya  kemas  dan  teratur   dengan  lapisannya   yang  mencerminkan kedudukan dan tanggungjawab pemerintahan sendiri.  Setiap unit politik ini saling melengkapi dan saling bergantung antara satu sama lain dalam menjalankan tugas.  Namun, sistem politik ini melalui banyak perubahan selepas British campur tangan  sultan tidak mempunyai kuasa  dalam pentadbiran negeri ,sementara  peranan  pembesar daerah diambil alih oleh  pengawai daerah  british. Pentadbiran peringkat  mukim  dan  kampong diketuai   oleh  pembesar  melayu  yang  sanggup  berkerjasama  dengan  british.